Hoe ontstaan funderingsproblemen?

Funderingsproblemen zijn problemen die ontstaan als een bouwwerk begint te verzakken. Dat kan gebeuren bij alle soorten gebouwen: groot of klein, oude of nieuw. Het verzakken van gebouwen levert op den duur ernstige schade op zoals scheuren in muren, klemmende deuren en in ernstigste gevallen zelfs instorting.

Funderingen kunnen worden opgedeeld in twee hoofdtypes: funderingen op diepe palen en funderingen zonder diepe palen. Een fundering op diepe palen staat met palen op een stevige diepe zandlaag. Na 1850 zijn diepe paalfunderingen massaal toegepast op klei en veenbodems in West –  en Noord Nederland. Tot 1950 waren de palen daarbij van hout, daarna zijn steeds meer palen van beton toegepast. Na 1970 komen houten palen nauwelijks meer voor. Veel gebouwen van voor 1850 op klei- en veengrond en bijna alle gebouwen op zandgrond hebben geen diepe paalfundering. De fundering bestaat dan vaak uit een betonnen of gemetselde rand van ongeveer een meter diep. Dit type fundering wordt wel een fundering ‘op staal’ genoemd, waarbij ‘staal’ verwijst naar een oud woord voor ‘ondergrond’ niet naar het materiaal staal.

Een gebouw op een diepe paalfundering is niet per definitie beter dan een gebouw zonder diepe paalfundering (‘op staal’). De keuze voor een geschikte fundering hangt af van de kenmerken van de omgeving en de bodem waar wordt gebouwd. Ook in West – en Noord Nederland voldoen funderingen op ‘staal’ veel gevallen prima. Een voordeel van dit type fundering is dat minder snel hoogteverschillen ontstaan als het gebouw staat in een gebied waar bodemdaling voorkomt. Een fundering op ‘staal’ is in de regel ook aanzienlijk goedkoper.

Problemen met diepe paalfunderingen komen vrijwel alleen voor als de palen van hout zijn. Houten palen moeten onder het (grond)water staan omdat ze anders kunnen gaan rotten. Daling van het grondwaterpeil komt door droogte, door beschadiging van rioolbuizen of door een besluit van het waterschap om het oppervlaktewaterpeil te verlagen. Paalrot bij droogvallende palen wordt veroorzaakt door schimmels die het hout als voedingsstof gebruiken. Deze schimmels krijgen een kans als ze, door daling van het waterpeil, voldoende zuurstof krijgen. Soms gaan houten palen rotten die wel goed onder water staan. Dan wordt de paalrot veroorzaakt door bacteriën. Dit heet palenpest. Vooral palen van de houtsoort grenen zijn hier gevoelig voor.

Naast paalrot zijn er nog veel andere oorzaken van problemen met diepe paalfunderingen. De funderingspalen kunnen bijvoorbeeld door een inklinkende kleilaag diep onder de zandlaag waarop ze rusten naar beneden worden gezogen. Dit heet ‘negatieve kleef’. Ook worden problemen veroorzaakt door wortels van planten, bijgebouwen, trillingen of door fouten bij de constructie. Funderingsproblemen bij gebouwen zonder diepe paalfundering worden vaak veroorzaakt doordat het grondwaterpeil verandert of door (ongelijkmatige) verzwaring van een gebouw. Dat laatste kan gebeuren als er een verdieping of aanbouw wordt toegevoegd. Gebouwen zonder diepe paalfundering kunnen ook last hebben van trillingen of wortels van planten.

Op de themapagina funderingen van deze website vind je meer informatie over wat je kunt doen als je een funderingsprobleem hebt en bij wie je terecht kunt voor advies en hulp.