Er wordt nog volop wetenschappelijk onderzoek gedaan om precies te begrijpen hoe deze processen werken. Deze kennis is nodig om de juiste maatregelen te kunnen treffen. Dit onderzoek wordt uitgevoerd in het NWA-Living On Soft Soils (LOSS) programma dat onder andere nauw samenwerkt met het Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweiden (NOBV). Werkpakket Twee van LOSS gaat diep in op het mechanistisch begrip van de veenbodem. Het doel is het ontrafelen, begrijpen en kwantificeren van de processen van bodemdaling die op elkaar inwerken en het onderzoeken van de milieueffecten van maatregelen ter beperking van bodemdaling. Dit werkpakket omvat ook het verbeteren van procesmodellen die worden gebruikt om bodemdaling te analyseren en te voorspellen.
Bodemdaling in veenweidegebieden
Bodemdaling wordt door verschillende processen veroorzaakt. Wanneer zuurstof in een veenbodem dringt, breken bacteriën de veengrond af tot CO2. Dit proces wordt veenoxidatie genoemd en heeft bodemdaling tot gevolg. Daarnaast spelen de processen van krimp, zwel en klink een rol bij bodemdaling. In bebouwd gebied is sprake van zetting door het gewicht dat op de bodem drukt. Grondwater is één van de belangrijkste invloedsfactoren op de bodemdaling. Maar ook factoren zoals bodemvocht, bodemtemperatuur, type ondergrond, het weer en bodemleven spelen een rol. Tot slot kan ook de beweging van zeer diepe bodemlagen een rol spelen.
Wat zijn de feiten?
Wat zijn de actuele ontwikkelingen?
Jaarlijks organiseert LOSS een congres waarbij de belangrijkste tussenresultaten van de verschillende AIO’s en overige betrokken onderzoekers worden gepresenteerd. Op de website van LOSS zijn posters en publicaties terug te vinden.
Oplossingen voor de aanpak van bodemdaling in veenweiden worden sinds 2022 verkend in het landelijk Veenweiden Innovatie Programma Nederland (VIPNL). Daar worden innovaties zoals Klei in veen, Natte teelten en Veenmosteelt, Boeren op hoog water en Greppelinfiltratie onderzocht. Toepassing van beproefde maatregelen door agrariërs en waterbeheerders vinden plaats in programma’s als Klimaatslim Boeren op veen en Feangreide Fryslan.
Voor wie is het belangrijk?
Kennis over de processen in de veen- en kleibodem is belangrijk voor het maken van de juiste (maatschappelijke) keuzes in de polders en in het bebouwde gebied. Alles wat aangelegd wordt op of in de slappe veenweidebodems gaat gepaard met grote investeringen en landschappelijke ingrepen. Inwoners, gemeenten, terreineigenaren en ontwikkelaars kunnen met de juiste kennis van de impact van maatregelen voorspellende modellen en meer duurzame keuzes maken. Onderzoeks- en adviesbureaus zijn een belangrijke schakel tussen de fundamentele kennisontwikkeling en voor de vertaling naar de praktijk en omgekeerd geldt dat ook. Voor de agrarische ondernemers is de kennis over de ondergrond belangrijk om te werken aan een vitale veenweidebodem voor hun bedrijfsvoering en de te treffen maatregelen voor verduurzaming van de onderneming.
Hoe gaat het nu verder?
Er worden in verschillende projecten en pilots deelresultaten behaald die bijdragen aan de totale puzzel die binnen LOSS gelegd wordt.
Het “6M-model” beschrijft de 6 stappen die een onderzoeksproject idealiter doorloopt: Meten, Mechanistisch begrip, Modelleren, MKBA’s, Maatregelen en Monitoren.
Meer over de 6M aanpak van het LOSS-programma is te beluisteren op de podcast Studio Veenweide en de aanvullende serie Verdieping.
Expert Bodemdaling veenweiden, Gilles Erkens
Wilt u een vraag stellen over dit thema, stuur een mail naar gilles.erkens@kbf.nl
