Bodemdaling en groen, gaan ze samen?

Openbaar groen en bodemdaling zijn op een aantal manieren met elkaar verbonden. Hierbij is grondwater de verbindende factor. De grondwaterstand heeft invloed op de bodemdaling en is tegelijkertijd essentieel voor het groen.

Verlagingen of verhogingen in het peil van het oppervlaktewater hebben vaak effect op de grondwaterstanden en daarmee op het groen.

De wortels van planten en bomen komen dieper in het grondwater en kunnen daar niet altijd tegen. In het Vondelpark in Amsterdam en op de Markt in Gouda komt het grondwater zo hoog, dat bomen op hoogte worden gehouden met een fundering. Door hoge grondwaterstanden gaan de wortels niet de diepte in maar gaan ondiep de breedte in en verliezen daarmee hun stabiliteit. Bij stormen en valwinden kan dit tot gevaarlijke situaties leiden.

Het openbare groen kan ook bijdragen aan bodemdaling. Bomen gaan bij droogte op zoek naar water en kunnen met hun wortelpakket de grondwaterstand lokaal verlagen.

Groenvoorziening en bodemdaling in hartje Amsterdam.

Het Vondelpark in hartje Amsterdam.

Wat zijn de feiten?

Er is het wel het een en ander bekend over de relatie tussen groenvoorzieningen en bodemdaling. Het groen beïnvloedt de bodemdaling en omgekeerd kan de bodemdaling en de maatregelen die hiertoe worden genomen het groen beïnvloeden. De grondwaterstand speelt hierin de centrale rol. Veel van deze kennis zit echter tussen de oren van beheerders en ligt niet vast.

Ondanks dat in droge perioden bomen de verlaging van de grondwaterstand versterken, is het jaarrond goed dat er veel groen is in de bebouwde omgeving. Dit zorgt voor een vitale bodem die het water vast kan houden en bijdraagt aan een gezond bodemleven. Groen speelt daarom een belangrijke rol in klimaatadaptatie. Hier kunnen de dossiers bodemdaling en klimaatadaptatie elkaar dan ook versterken.

In Leiden maakt men op wijkniveau keuzes over het gebruik van de bodem en het groen.

Wat zijn de actuele ontwikkelingen?

In de deelexpeditie ‘Doorgroeibare verhardingen’ wordt nagedacht over de vraag hoe doorgroeibare verhardingen functioneren en óf en in hoeverre deze het tempo van de bodemdaling beïnvloeden. Feit is dat hierover nog weinig wetenschappelijke kennis beschikbaar is en dit kennisdossier in de startfase zit.

In Leiden heeft men op wijkniveau keuzes gemaakt over het gebruik van de bodem en het groen en zijn deze in een interactieve leermodule opgenomen. De bodem biedt kansen voor klimaatadaptatie. Vergroening kan hittestress tegengaan en bevordert de leefbaarheid, goede waterberging en beperkt wateroverlast en droogte.

Voor wie is het belangrijk?

Kennis van de relatie tussen bodemdaling en groen zijn belangrijk met name voor overheden en bewoners. Zij moeten de juiste beslissingen nemen om er zorg voor te dragen dat het groen, ook in relatie tot de bodemdaling, goed functioneert. Voor een gezonde ontwikkeling van openbaar groen op slappe bodems kan het beste rekening worden gehouden met de lokale omstandigheden (grondsoort, grondwaterstand, toekomstige ontwikkelingen). Dit heeft beheersmatig ook voordelen voor wat betreft onderhoud en kosten.

Hoe gaat het nu verder?

Er zijn in de praktijk nog veel vragen over de exacte relatie tussen het groen, bodemdaling en maatregelen om met bodemdaling om te gaan. Bestaande kennis bij beheerders moet beter worden vastgelegd.

Dit geldt ook voor de werking van doorgroeibare verhardingen in het stedelijk gebied.